Çarlık Rusya'sında halkın ve küçük burjuvanın yaşadığı ekonomik sorunlar artık dayanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Tarihin en büyük siyasi çözümcülerinden Marx'ın teorisi Lenin ve Sovyet önderlerinin elinde bambaşka bir yapıya dönüşmüş, kadim rus imparatorluğu çatırdamaya yüz tutmuştur. Devrime giden süreçte daha sonra büyük bir adım olarak görülecek olan Potemin zırhlısında yaşananlar ise emir komuta zincirinin itaatkar askerler tarafından nasıl kırıldığının en çarpıcı örneklerinden bir tanesini göstermektedir. Açlık, uzun süren savaşlar ve insanlık dışı çalışma koşullarının yarattığı dayanılmaz ortamda meydana gelen bu ilk adım Ekim Devriminin ilk adımı olarak tarihe geçecektir.
Daha önceden bir kalkışma kararı alan devrimci gemicilerden oluşan Tsentralka isimli gizli örgütün taraftarlarının da içinde bulunduğu Potemkin zırhlı gemisi 26 Haziran günü büyük bir greve sahne olan Tendra'ya torpido ikmali yapmak için uğrar. İkmalde ayrıca kurt basmış sığır eti de gemiye yüklenir. 27 Haziran* günü kurtlu ve kokuşmuş etlerle yapılmış yemeğin yenmesi için askerler zorlanır. Sadece 12 denizci emre uyarak kokuşmuş eti yer. Diğerleri ise tam bir isyan içerisindedir. 30 Tseltralka üyesi devrimci denizci geminin motor odasını ele geçirir. Artık geri dönülmez bir noktaya gelinmiştir.
Gece saat on sularında Odesa'ya ulaşana kadar gemideki yönetim el değiştirmiştir. Askerler arasından Stoker Nikishkin ilk ateşi ateşler. Devrimci gemicilerin arasından Grigory Vakulinvhuk çatışmalar sırasında öldürülmüş, naaşı Odesa'da sergilenmiş, halk ölen devrimciye büyük bir itibar yüklemiştir. İsyan edilen gemideki subaylardan ise 7'si ölmüş 12'si ise tutuklanmıştır. 29 Haziran günü devrim şehidi Grigory Vakulinvhuk'un cenazesi büyük bir siyasi gösteri ile defnedilir.
Grigory Vakulinvhuk
30 Haziranda ise Çarlık hükümeti yaşanan kalkışma nedeniyle gemi üzerine 3 gemilik bir filo yürütür. Ancak ne yazık ki gelen üç gemideki askerler de Potemkin'e taarruzda bulunmayı reddediyordu. Potemkin zorlu bir yolculuk sonucunda Rus deniz sahasından Romanya sularına yol aldı. Olaylar durulmak bilmeyince devrimciler gemiyi 7 Temmuz'da Romaya'ya teslim ettiler.
15 gün içerisinde cereyan eden olaylar sırasında gözlendi ki devrimcilerin Rus ordusu içerisinde sağlam destekçileri var, halk sovyet teşkilatına ve düşüncesine uzak değil. Devrim için bütün şartlar hazır, öncü kadroların tabandaki sese kulak vermesi ve Lenin'in ülkesine geri dönmesini için her şey hazırdır.
Potemkin gemisinde yaşanan bu ilk ayaklanma öyle simgeseldir ki Devrimden sonra 1925 yılında Sergey Eisenstein'ın yönettiği sessiz bir film ile gemi ve devrimciler ölümsüzleştirilmiştir. Özellikle filmdeki Odesa Merdivenlerinde Kıyım sahnesi unutulmaz film sahneleri arasında sağlam bir zemin edinmiştir. (unutulmaz sahneyi izlemek için tıklayınız)
Rus Devriminin belkide pratiksel temellerinin küçük bir provası olan Potemkin Zırhlısı Ayaklanması üzerinden geçen onlarca yıla rağmen tarihteki yerini ve devrimcilerin hatıralarındaki izini sürdürmeye devam etmektedir.
* Olayın vuku bulduğu 1905 yılında Rusya'da Julian takvimi kullanıldığı için adlandırılmada farklılıklar oluşmaktadır. Takriben 27 Haziran günü 13 Haziran 1905'e denk gelmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar:
Yararlanılan Kaynaklar:
- Eisenstein and the Potemkin Revolution - Krishnan Hariharan - Social Scientist, (1979)
- Catherine II, Potemkin, and Colonization Policy in Southern Russia - James A. Duran - Russian Review, (1969)
- https://en.wikipedia.org/wiki/Russian_battleship_Potemkin
- http://russiapedia.rt.com/on-this-day/june-27/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder